ارتودنسی
آشنایی با درمانهای ارتودنسی
ارتودنسی شاخه ای از علم و هنر دندانپزشکی می باشد که به شناسایی پیشگیری و درمان بدشکلی های فک و صورت و مرتبی دندانها که باعث اختلال در اعمال دستگاه جونده و نیز عدم تناسب و نازیبایی اجزاء صورت می شوند می پردازد.
این بدشکلی ها می توانند به علت بدشکل بودن یک یا هر دو فک و یا عقب و جلو بودن آنها نسبت به همدیگر بوجود آمده، یا در اثر اشکالاتی که در رویش دندانها پدیدار می شوند، مانند کم و زیاد بودن تعداد دندانها، عدم وجود فضای کافی برای رویش دندانها ، بیرون زدگی، کوچک و ریز بودن بیش از حد آنها و نیز مشکلات ماهیچه های صورت پدیدار گردند ، علاوه بر این مشکلات که بیشتر جنبه ارثی دارند عوامل محیطی مانند ضربه های قبل هنگام و بعد از تولد به ناحیه صورت و یا عاداتی مانند مکیدن انگشت به طور مداوم تا سنین پس از دبستان و مشکلاتی مانند تنفس دهانی می تواند مشکلات موجود قبلی را تشدید نموده و یا به تنهایی باعث ایجاد بدشکلی فک صورت و دندان ها شوند.
آیا درمان ارتودنسی جنبه زیبایی دارد یا درمانی؟
چون ارتودنسی سبب می شود وضعیت استخوانهای فک و عضلات آنها و رابطه دندانها با یکدیگر بهبود یابد کارآیی دستگاه جونده افزوده می شود و در بسیاری از موارد انجام آن ضروری می باشد البته به دنبال این درمان، زیبایی که از نتایج درمان می باشد نیز حاصل می شود و باعث شادابی و بهبود روحیه بیمار می گردد و کیفیت زندگی او را ارتقاء می بخشد.
چگونه می توان از ایجاد بدشکلی های فک و صورت پیشگیری نمود؟
متاسفانه در برخی موارد این مشکلات به علت زمینه های ارثی قابل پیشگیری نیستند ولی با انجام اقدامات زیر می توان باعث کاهش وقوع یا شدت آنها گردید:
الف: انجام ندادن ازدواجهای فامیلی و مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج مخصوصاً در مواردی که ناهنجاریهای شدید در فامیل مشاهده شود.
ب: حفظ و نگهداری دندانهای شیری تحت نظر دندانپزشک خانواده.
ج: ترک عادات مضر که رشد و نمو سیستم دندانی فکی را دچار اختلال می کند، مانند مکیدن انگشت، تنفس دهانی، جویدن ناخن و سایر اشیاء و استفاده از سرشیشه و پستانک بشکل ناصحیح.
د: درمان بیماری های دستگاه تنفسی فوقانی مانند بزرگ بودن لوزه های کامی و انحراف بینی در کودکان.
ه: مراجعه فوری به کلینیک دندانپزشکی در صورت وارد شدن ضربه به دندانها یا فکین کودک.
و: مراجعه دوره ای به کلینیک دندانپزشکی حداقل از شش ماه یکبار.
در چه سنی باید درمان ارتودنسی را شروع نمود و مدت آن چقدر است؟
بطور کلی بهتر است هر زمان که ناهنجاری مشاهده گردید، نسبت به پیشگیری و درمان آن اقدام نمود. در برخی موارد ممکن است در بدو تولد (مانند شکاف کام و لب) شروع، ولی در بعضی موارد درمان تا پایان سنین رشد در حدود 18 سالگی به تاخیر انداخته شود. تشخیص این موارد با متخصص ارتودنسی می باشد و بهتر است، تمام کودکان بین 6 تا 7 سالگی توسط کلینیک دندانپزشکی و یا متخصص ارتودنسی معاینه گردند.
ارتودنسی را در هر سنی می توان انجام داد.
طول مدت درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری و نوع درمان دارد. درمان با دستگاه متحرک که معمولاً قبل از رویش تمام دندانهای دائمی انجام می شود، بیشتر کوتاه مدت است ولی درمان با دستگاه های ثابت که اغلب پس از رویش تمام دندانهای دائمی شروع می شود، معمولاً بین 1 تا 2 سال طول می کشد.
پس از قراردادن دستگاه های ارتودنسی در دهان بیمار که طی چند جلسه انجام می شود، معمولاً بیمار بطور ماهیانه یکبار معاینه و درمان می گردد. معمولاً پس از اتمام درمان، بیمار حداقل باید به مدت شش ماه از دستگاه های نگه دارنده جهت جلوگیری از برگشت نقص (ریلپس) استفاده نماید. در برخی بیماران لازم است چند مرحله درمان در سنین مختلف انجام شود.
از چه روشها و دستگاه هایی برای درمان ارتودنسی استفاده می شود؟
در اتودنسی ممکن است از دستگاه متحرک، ثابت، خرج دهانی و یا ترکیبی از آنها بر طبق نیاز بیمار استفاده شود. در مورد ناهنجاری های شدید، درمان ممکن است با ترکیبی از روش ارتودنسی و جراحی فک انجام شود.
آیا درمان ارتودنسی می تواند باعث ایجاد عارضه در فک و دهان شود؟
در صورتی که درمان توسط متخصص ارتودنسی انجام شود و بیمار نیز در رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه بموقع و نگگهداری از وسائل ارتودنسی کوشا باشد، عارضه قابل توجهی ایجاد نمی شود ولی عدم رعایت بهداشت یا طولانی شدن درمان می تواند سبب تجمع مواد غذایی و شروع پوسیدگی دندانها شود.
آیا درمان ارتودنسی دردناک می باشد؟
در صورتیکه درمان به روش صحیح انجام شود، بیمار درد چندانی احساس نمی کند ولی با توجه به متفاوت بودن تحمل درد در بیماران ممکن است در چند روز اول پس از فعال کردن دستگاهها درد مختصری حس شود که بعداً بهبود می یابد.
هنگام استفاده از دستگاههای متحرک بایستی دستگاه را بر طبق زمانهای توصیه شده توسط دندانپزشک بکار برد و از دستکاری در اجزاء آن خودداری نموده و طبق آموزش داده شده آن را از دهان خرج و یا در جای خود قرار دهیم.
غذا خوردن با این وسائل مگر در مواردی که دندانپزشک تجویز نموده ممنوع می باشد. پلاکها حداقل بایستی روزی یکبار با پارچه نرم یا اسفنج و مواد شوینده مجاز تمیز گردند و هنگامی که استفاده نمی شوند در جای پلاک قرار داده شوند. در صورت شکستن و یا مفقود شدن آن بایستی هرچه سریعتر جهت ساخت دستگاه جدید به دندانپزشک مراجعه نمود. استفاده از دستگاه های متحرک خارج دهانی هنگام ورزش ممنوع می باشد.
در صورتی که دستگاه ثابت در دهان بیمار باشد به علت تجمع مواد غذایی در اطراف آنها، دندانها بایستی بلافاصله پس از خوردن هر وعده غذایی با مسواک مخصوص ارتودنسی تمیز شده و سطوح بین سیم ها با نخ های سوپر فلاس تمیز شوند. استفاده از محلول دهانشویه فلوراد یکبار در شبانه روز پس از تمیز نمودن دنهانها بسیار مفید می باشد.
بیماران داری دستگاه ثابت باید هنگام غذا خوردن از غذاهاس سفت و لقمه های بزرگ پرهیز کنند تا وسائل متصل شده به دندانها در اثر فشار بیش از حد از دندانها جدا نشده و درمان بیمار طولانی نگردد. از کشهای تجویز شده و یا سایر وسائل بایستی طبق دستور ارتودنتیست بطور مرتب استفاده شود تا باعث طولانی شدن درمان یا ایجاد عوارض ناخواسته نگردد.
آرزومندیم پس از درمان ارتودنسی و دیگر درمانهای مورد نیاز، صورتی موزون و دندانهایی سالم و زیبا داشته باشید. یادآوری می کنیم برای حفظ سلامت دهان و دندانهایتان باید هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه نمائید.
