دندانپزشکی اطفال

دندانپزشک اطفال تخصص ویژه ای در زمینه دندانپزشکی کودکان از بدو تولد تا نوجوانی کسب کرده است. دندانپزشک اطفال از تجربه و مهارت مراقبت از دندانها، لثه و به طور کلی دهان کودک در مراحل مختلف رشد کودک برخوردار است. در شش ماهگی اولین دندانهای شیری شروع به رویش میکند و از 6 تا 7 سالگی دندانهای دائمی کودک شروع به بیرون زدن از لثه مینمایند و جایگزین دندانهای شیری میشوند. اگر به درستی از دندانهای کودک مراقبت نشود، احتمال بروز پوسیدگی دندان و بیماریهای دیگری که ممکن است باعث عوارض و مشکلات مادام العمر شود، زیاد خواهد بود. امروزه پوسیدگی زود هنگام دندانها 5 برابر شایعتر از آسم و 7 برابر شایعتر از تب یونجه است.

دندانپزشک اطفال علاوه بر 4 سال دوره دندانپزشکی عمومی، دو سال دیگر نیز آموزش ویژه در زمینه مراقبت و درمان نوزادان، کودکان، نوجوانان و کودکانی که نیازهای خاص دارند (مانند کودکان سندرم داون) دیده است.

دندانپزشک اطفال چه کارهایی انجام میدهد؟

• معاینه و ارزیابی سلامت دهان نوزادان از جمله ارزیابی احتمال پوسیدگی دندان در مادر و فرزند
• مراقبتهای پیشگیرانه از جمله درمان فلوراید و تمیز کردن حرفه ای دندانها و نیز توصیه های غذایی به مادر
• مشاوره در موارد عادات نامناسب دهانی مانند استفاده از پستانک و عادت مکیدن انگشت
• ارزیابی و درمان زود هنگام برای صاف و مرتب کردن دندانها و اصلاح بایت (وضعیت دندانها در هنگام جفت بودن آنها) با ارتودنسی
• ترمیم پوسیدگی یا نواقص دندانی
• تشخیص مشکلات دهانی مربوط به بیماریها مانند دیابت، نقص مادرزادی قلب، آسم، تب یونجه و اختلال بیش فعالی و کمبود توجه
• مدیریت بیماری لثه و مشکلاتی مانند زخمها، کوتاه بودن فرنوم، موکوسل (mucoceles) و بیماریهای پریودنتال کودکان
• مراقبت از آسیبهای دهان و دندان مانند کنده شدن، شکستن یا جا به جا شدن دندان

اهمیت دندانپزشکی اطفال

کودکان تنها بزرگسالان کوچک نیستند بلکه ویژگیهای روحی خاص خود را دارند. کودکان معمولا نمیتوانند صبور باشند و درمان را تحمل کنند یا در حین معاینه و درمان با پزشک همکاری نمیکنند. دندانپزشک اطفال میداند چگونه کودک را معاینه و درمان کند تا مشکلی ایجاد نشود. به علاوه گاهی دندانپزشکان اطفال از تجهیزات و ابزارهای مخصوصی در مطب استفاده میکنند که برای مختص کودکان تزئین و نقاشی شده است.

دندانپزشک اطفال طیف وسیعی از گزینه های درمانی را ارائه میدهد تا به هر صورتی هست بتواند در سلامت دهان و دندان کودک کمک نماید.

اهمیت مراقبت و حفظ دندانهای شیری

دندانهای شیری از دوران جنینی شروع به تشکیل شدن مینمایند و در جای خود باقی می مانند تا حدود 6 ماهگی که باید به نوبت از لثه بیرون بزنند. زمان رویش دندانهای شیری از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما به طور کلی تا سن 3 سالگی همه 20 دندان شیری از لثه بیرون میزنند.

دلایل اهمیت حفظ دندانهای شیری

• به کودک کمک میکنند غذاها را به درستی بجود
• در تکلم آسان و واضح به کودک کمک میکنند
• فضا را برای بیرون زدن دندانهای دائمی حفظ میکنند
• از نازیبا شدن لبخند و بروز مشکلات فک و دندان در آینده جلوگیری مینمایند

دندانهای شیری نیز درست همانند دندانهای دائمی ممکن است دچار پوسیدگی شوند. در واقع بیش از 50% از کودکان در امریکا در 5 سالگی دچار پوسیدگی دندان میشوند. این رقم در سالهای اخیر در سرتاسر دنیا رشد چشمگیری داشته است. بنابراین اگر میخواهید کودکتان زودتر از موعد دندانهای شیری خود را از دست ندهد باید جلوی پوسیدگی دندانهای او را بگیرید. هنگامی که دندان کودک زودتر از زمان طبیعی از دست میرود، دندانهای مجاور به سمت فضای خالی انحراف یافته و کج میشوند بنابراین دندان دائمی زیر جای خالی فضای کافی برای بیرون زدن ندارد. از زمان تولد کودک باید به رعایت بهداشت دهان و دندان کودک توجه شود.

علائم دندان در آوردن کودک

بیرون زدن دندان از لثه که “دندان در آوردن” نام دارد ممکن است کمی درد داشته باشد و باعث بهانه گیر شدن کودک شما شود. اما این فرایند بسیار طبیعی است و هر کودک در حال رشدی آن را پشت سر میگذارد. لثه کودک در دوران دندان در آوردن ممکن است دردناک شده و به لمس حساس شود. همچنین معمولا کودک دچار آبریزش دهان میشود.

روشهای کاهش علائم دندان در آوردن کودک

1. به آرامی لثه کودک را با انگشت تمیز، گاز استریل مرطوب یا یک قاشق خنک کوچک ماساژ دهید.
2. چیزی مانند دستمال خنک یا اسباب بازی پلاستیکی تمیز به کودک بدهید تا آن را بجود و آرام شود.
3. به کودک غذاهای خنکی مانند ماست بدهید.

اگر این روشها در آرام کردن کودکی که در حال دندان در آوردن است موثر نبود، میتوانید با مشورت دندانپزشک اطفال دوز کمی مسکن به کودک بدهید. تاکید میکنیم هرگز بدون مشورت با پزشک هیچ دارویی به کودک ندهید. اگر این راهکار هم بی تاثیر بود و بهانه گیری و درد کودک ادامه داشت به دندانپزشک اطفال مراجعه کنید.

چگونه دندانهای شیری را تمیز کنیم؟

از بدو تولد باید بهداشت دهان کودک رعایت شود، حتی پیش از این که دندانهای شیری بیرون بزنند. پس از هر بار شیر خوردن لثه کودک را با دستمال تمیز و مرطوب یا مسواک سافت (مسواکی که موهای نرمی داشته باشد) که سر آن کوچک باشد (مسواک کودک) تمیز کنید.

همین که دندانهای شیری کودک بیرون زدند، میتوانید با مسواک و خمیر دندان مسواک زدن مرتب دندانهای او را شروع کنید. برای مسواک زدن دندانهای کودک از مقدار کمی خمیر دندان بدون فلوراید استفاده کنید. لبهای کودک را بلند کنید تا مطمئن شوید مرز لثه تمیز شده است. باید روزی دو بار دندانهای کودک را مسواک بزنید.

به کودک بفهمانید که شما نیز هر روز دو بار دندانهایتان را مسواک میزنید. این باعث میشود کودک تمایل بیشتری به مسواک زدن داشته باشد.

عادت مکیدن انگشت در کودکان

مکیدن انگشت یک واکنش طبیعی در کودکان است. مکیدن شست، انگشتهای دیگر، پستانک یا هر چیز دیگری که در دسترس کودک قرار دارد و میتوان آن را در دهان گذاشت به کودک کمک میکند احساس امنیت پیدا کند. مکیدن انگشت یک عمل آرام بخش برای کودکان کم سن است و حتی ممکن است به آنها در خوابیدن کمک کند.

اما این عادت نباید تا زمانی که دندانهای دائمی بیرون زده اند ادامه پیدا کند. اگر با رویش دندانهای دائمی مکیدن انگشت ادامه پیدا کند مشکلات متعددی ایجاد میشود. مشکلات بایت و کج شدن دندانها از جمله مشکلاتی است که در اثر مکیدن انگشت در این سن ایجاد میشود. همچنین سقف دهان ممکن است به صورت غیر طبیعی محدود شده یا ارتفاع پیدا کند و فکها ممکن است به درستی رشد نکنند. شدت مکیدن انگشت نیز در بروز مشکلات اهمیت دارد. هر چه مکیدن انگشت شدیدتر باشد مشکلات نیز جدی تر میشوند.

بین دو تا چهار سالگی یا نهایتا زمانی که دندانهای دائمی جلویی شروع به رویش کردند، عادت مکیدن انگشت باید متوقف شود.

برنامه غذایی برای حفظ سلامت دهان و دندان کودکان

برنامه غذایی مناسب در کودکان نیز به اندازه بزرگسالان اهمیت دارد. برنامه غذایی تاثیر مستقیم بر سلامت دهان و دندان و سلامت عمومی بدن میگذارد.

بسیاری از والدین ترجیح میدهند برای خوابیدن کودک شیشه شیر را به او بدهند تا با خوردن شیر بخوابد. توجه داشته باشید خوابیدن کودک در حالی که شیشه شیر یا هر نوشیدنی حاوی قند دیگری در دهانش قرار دارد باعث پوسیدگی دندانهایش میشود. حتی زمانی که هیچ دندان شیری هنوز از لثه بیرون نزده است باز هم این کار را نباید انجام دهید. هنگامی که دهان مدت طولانی در معرض قندها قرار میگیرد، باکتریها که از قندها تغذیه میکنند به سرعت رشد و گسترش پیدا میکنند.

برای مطالعه بیشتر به مقاله لزوم عصبکشی دندان شیری مراجعه کنید .